اسید فسفریک یکی از مهمترین و مفیدترین اسیدهای معدنی است که معمولاً اسید ارتو فسفریک نیز نامیده می شود. اسید فسفریک، یک ماده بلوری سفید رنگ است که در دمای 108 درجه فارنهایت (42 درجه سانتیگراد) ذوب می شود. از آنجا که اسید فسفریک می تواند با سه پروتون و یا با سه یون هیدروژن به عنصر دیگر وصل شود، به عنوان یک اسید تروپیک شناخته می شود. اسید فسفریک یک اسید ضعیف است و تنها درصد کمی از مولکولها در محلول یونیزه کننده هستند. فرمول خطی این اسید، H3PO4 می باشد که در صنایع گوناگون کاربردهای مختلفی دارد. برای شناسایی این اسید از سایر اسیدهای فسفریک مانند اسید پیروفسفریک، از نام اسید ارتو فسفریک استفاده می شود.
اسید فسفریک در تعدادی از رده های فنی از نظر تجاری قابل استفاده است. این رده ها عبارتند از کشاورزی (خلوص نسبتاً کم) تا فنی (از 50 تا 100 درصد خلوص) تا FCC (کد مواد شیمیایی مواد غذایی) با کیفیت حداقل 75 درصد اسید فسفریک، 5 درصد باقیمانده اسید فسفریک تولید شده در طیف بسیار گسترده ای از محصولات تجاری، صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.
اسید فسفریک (H3PO4) اسید معدنی و از مشتقات فسفات است. اسید فسفریک در طیف گسترده ای از صنایع از جمله کودهای گیاهی استفاده می شود. ترکیب خالص این اسید، یک پودر بی رنگ است.در این مقاله به معرفی این اسید، ساختار آن، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این اسید، توضیح روش های تولید آن به روش مرطوب و حرارتی، کاربرد های خوراکی، کاربرد های کشاورزی، اسید فسفریک 85٪ و سایر مصارف خاص آن، قیمت اسید فسفریک 85٪ و درصد خطرات این اسید برای سلامتی پرداخته شده است.
اسید فسفریک در صنایع گوناگون از جمله تهیه انواع کود فسفات دار نقش مهمی را ایفا می کند. این اسید، غیر سمی است اما حضور و کار مداوم با این اسید ممکن است ناراحتی و بیماری هایی برای بدن ایجاد کند. در تولید اسید فسفریک برای کود کشاورزی از روش مرطوب استفاده می کنند. در این روش درجه خلوص پایین تری از این اسید نسبت به روش های دیگر تولید می شود.
اسید فسفریک یکی از پرمصرف ترین مواد شیمیایی در صنعت است که در زمینه های گوناگونی اعم از کشاورزی، پزشکی، صنایع غذایی، آبکاری و بسیاری از صنایع مختلف کاربرد فراوانی دارد.
اسید فسفریک، اسیدی معدنی با فرمول شیمیایی H3PO4 است و به عنوان اسید اورتوفسفریک نیز شناخته می شود.
خصوصیات فیزیکی اسید فسفریک خالص، عبارت است از یک ماده ی جامد کریستالی سفید با نقطه ذوب 42.35 درجه سانتیگراد است. این اسید غیر سمی و غیر فرار است. بیشترین غلظت اسید فسفریک 85٪ در آب است.
خواص شیمیایی اسید فسفریک بر پایه سه اتم H اسیدی و قابل تعویض استوار است. بنابراین می تواند به راحتی با اسیدهای معدنی دیگر و متفاوت واکنش دهد. به این ترتیب در صورت واکنش با سایر اسیدها می تواند سه کلاس نمک را تشکیل دهد.
برای دانلود مشخصات سولفات مس روی دکمه زیر کلیک کنید.
بیشترین مصرف اسید فسفریک در تولید کودهای شیمیایی می باشد. فسفر یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاهان محسوب میشود. فسفاتهای آلی ترکیباتی هستند که انرژی مورد نیاز برای متابولیسم انواع گیاهان و اکثر واکنشهایی که در سلولهای زنده اتفاق میافتند را فراهم و آن ها را تحریک به رشد می نماید. کودهای کشاورزی حاوی اسید فسفریک به دلیل داشتن عنصر فسفر، باعث افزایش رشد گیاهان آبزی و خشکی زی و تقویت میوه و ساقه آن ها می شود.
از اسید فسفریک میتوان مستقیماً برای زدودن زنگ آهن( اکسید آهن) از سطوح فلزی با تبدیل اکسید آهن قهوه ای متمایل به قرمز به فسفات آهن سیاه رنگ که به راحتی قابل زدودن است؛ استفاده نمود.
از اسید فسفریک در تولید غذاهای اسیدی و نوشابههای گازدار مانند انواع کولاها استفاده میشود. بهکارگیری این ماده سبب دادن طعم تندی به غذا شده و از آنجا که این ماده با قیمتی ارزان و حجمی فراوان در دسترس میباشد در مقایسه با طعمدهندههای طبیعی دیگر در رتبه بالاتری از کاربرد قرار می گیرد.
یکی از کاربردهای مهم آن در زمینه پزشکی و دندانپزشکی است. از اسید فسفریک به عنوان یکی از اجزاء داروهای ضدتهوع استفاده میگردد. همچنین در دندانپزشکی و اورتودنسی بهعنوان عامل جهت تمیز کردن ؛ سفید و صیقلی نمودن سطح دندان بهکار میرود. از این اسید با پودر روی به صورت فسفات روی، به عنوان سیمان موقت دندان نیز استفاده می شود.
اسید فسفریک (H3PO4) را می توان با سه روش اصلی تجاری فرایند مرطوب، فرآیند حرارتی و فرآیند کوره خشک تولید کرد. فرآیند مرطوب تقریباً رایج ترین روش تولید است. اسید تولید شده به روش مرطوب، در تولید کودهای فسفات DAP ، MAP و SPA به کار می رود. در واقع اقتصادی ترین روش برای تهیه اسید فسفریک با استفاده از سنگ فسفات با اسید سولفوریک است. سنگ فسفات یک سنگ طبیعی است که مقدار زیادی کلسیم فسفات دارد. محصول این واکنش به طور کلی خالص نیست، اما به اندازه کافی برای استفاده در تولید کودهای شیمیایی مناسب است.
در روش تولید مرطوب، غلظت اسید فسفریک به طور معمول به جای درصد H3PO4 بصورت درصد P2O5 بیان می شود. در تاسیسات فرآیند تولید مرطوب، اسید فسفریک با واکنش اسید سولفوریک (H2SO4) با سنگ فسفات طبیعی تشکیل می شود. این واکنش همچنین منجر به تشکیل سولفات کلسیم (CaSO4) می شود، که معمولاً به آن گچ گفته می شود. گچ نامحلول از محلول واکنش با فیلتراسیون جدا می شود. روش تولید طبق واکنش زیر است:
Ca5(PO4)3OH+5H2SO4 ⟶ H3PO4 + 5CaSO4 ↓ + H2O3
در طی عملیات تولید این اسید، سولفات کلسیم به صورت دی هیدرات یا فرم همی هیدرات رسوب می کند و بدین ترتیب P2O5 با عیار 26-32٪ در دمای 70-80 درجه سانتیگراد و رسوب دی هیدرات تشکیل می شود و 40-52٪ P2O5 در دمای 90-110 درجه همراه با رسوب همی هیدرات تولید می شود.
اسید فسفریک فرآیند حرارتی از خلوص بسیار بالاتری برخوردار است و در ساخت مواد شیمیایی با درجه بالای خلوص، نظیر داروسازی، مواد شوینده، محصولات غذایی و سایر محصولات غیر کودی مورد استفاده قرار می گیرد. اسید فسفریک با کیفیت بالاتر و درجه خلوص بالا، با سوزاندن فسفر یا سنگ فسفات با کک در یک کوره قوس الکتریکی همراه با سیلیس تولید می شود.
1- تولید پاککنندهها و شوینده های فسفاته صنعتی: اسید فسفریک برای نرم کردن آب سخت بهکار میرود. یونهای کلسیم و منیزیم آب سخت را تشکیل میدهند بطوریکه این یونها با صابون تشکیل رسوبات غیرقابل حل میدهند که سبب ایجاد لکه بر روی لباسها در هنگام شست شو میشوند. نمکهای فسفات از اسید فسفریک به طور وسیع در پاککنندهها به عنوان builder بهکار میرود.
2- تولید مواد تصفیهکننده و منعقدکننده در صنعت آب و فاضلاب
3- تولید مکملهای خوراک دام و طیور مانند دیکلسیم فسفات
4- تولید مواد بازدارنده اشتعال برای مصارف آتش نشانی
5- مصرف در صنایع آبکاری
شركت آترين فرازان آوين آمادگی لازم برای تامین اسیدفسفریک با گرید خوراکی با درجه خلوص 85% با کیفیت مناسب و قیمت رقابتی با مشخصات فنی ذیل را دارد.
قیمت اسید فسفریک 85 ٪ به کشور سازنده آن، حجم و نوع بسته بندی به صورت گالنی و یا بشکه های پلاستیکی، نوع شرکت سازنده ی آن بستگی دارد.
بشکه های 35 کیلویی و یا ظروف نگله 1000 لیتری (IBC)
اين ماده را در ظروف کاملاً دربسته پلاستيكي ، استيل و يا لاستيكي با روكش استيل نگهداري نماييد.
حتماً از استيل ضد زنگ 316 استفاده كنيد و از استيل هاي نرم و سبك در ساخت ظروف مواد استفاده نكنيد.
اسيد فسفريك را به دور از بازها ، سيانيدها و فلوريدها ، در محل خشك وخنك و به دور از نور مستقیم آفتاب نگهداری نمایید.
از یخ زدگی اجتناب ورزید.
در هنگام جابجايي اين ماده جهت اجتناب از استنشاق بخارات و تماس پوست ، از لوازم حفاظتی نظیر دستکش و عینک استفاده نمائيد.