سولفات مس یا کات کبود یک ترکیب معدنی است که از ترکیب گوگرد و مس تشکیل یافته است. این ترکیب شگفت انگیز می تواند باکتری ها، جلبک ها، ریشه ها، گیاهان و علف های هرز، حلزون ها و قارچ ها را از بین ببرد. سمیت سولفات مس بستگی به میزان مس به کار رفته در آن دارد. این ماده در محیط زیست، غذاها و آب یافت می شود. سولفات مس از سال 1956 برای استفاده در محصولات سموم دفع آفات در ایالات متحده به ثبت رسیده است. امروزه در جهان بیش از 100 تولیدکننده سولفات مس وجود دارد و میزان مصرف جهانی این ماده شیمیایی در حدود 275000 تن در سال است. تخمین زده می شود که تقریباً سه چهارم از این میزان در کشاورزی به عنوان قارچ کش و برای درمان خاک هایی که کمبود مس دارند استفاده می شود.
می توان خاطرنشان کرد که خواص CuSO4 بدون آب و CuSO4.5H2O که ترکیب آبدار سولفات مس می باشد، بسیار متفاوت است و به طور جداگانه مورد بحث قرار می گیرد.
توده مولی فرم های بی آب و پنتا هیدرات سولفات مس به ترتیب 159.609 گرم بر مول و 249.685 گرم بر مول می باشد.
CuSO4 بدون آب دارای ظاهری خاکستری مایل به سفید و در حالت پودری است در حالی که پنتا هیدرات (سولفات مس آبدار) به رنگ آبی روشن است. چگالی فرم های بی آب و پنتا هیدرات سولفات مس 3.6 گرم در سانتی متر مکعب و 2.286 گرم در سانتی متر مکعب است سولفات مس هیدراته و بی آب هر دو بر اثر گرم شدن از بین می روند و از این رو نقاط جوش دقیقی ندارند. CuSO4 بدون آب دارای یک ساختار بلوری اورتورمبیک است در حالی که بلورهای CuSO4.5H2O دارای ساختارهای سه قلو هستند.
بلورهای آبی رنگ سولفات مس پنج آبه (CuSO4•5H2O)
مس (II) سولفات که به عنوان سولفات مس نیز شناخته می شود، شامل ترکیبات معدنی با فرمول شیمیایی CuSO4 (H2O) x است، جایی که x می تواند از 0 تا 5 متغیر باشد. پنتا هیدرات (x = 5) رایج ترین شکل سولفات مس می باشد. نام های قدیمی تر این ترکیب عبارتند از: ویتریول آبی، بلوستون ویتریول مس و ویتریول رومی. پنتا هیدرات (CuSO4 • 5H2O) که بیشترین نمک را در ساختار خود دارد نیز به رنگ آبی روشن است. این ماده به صورت گرمایشی در آب حل می شود و دارای هندسه مولکولی هشت ضلعی است. ساختار پنتا هیدرات جامد یک ساختار پلیمری را نشان می دهد که در آن مس هشت ضلعی است اما به چهار لیگاند آب متصل است. مراكز CU(II) (H2O) 4 توسط آنيون هاي سولفات بهم وصل شده اند تا زنجيرها را تشكيل دهند. سولفات مس بی آب نیز یک پودر خاکستری رنگ است.
سولفات مس با تصفیه فلز مس با اسید سولفوریک غلیظ یا اکسیدهای آن با اسید سولفوریک رقیق بصورت صنعتی تولید می شود. سولفات مس همچنین با فرسایش آهسته سنگ معدن مس با درجه خلوص پایین در هوا می تواند تولید شود.
اندازه های گوناگون بلورهای سولفات مس (از حالت پودری در سمت چپ تا بلورهای درشت در سمت راست تصویر)
سولفات مس تجاری معمولاً از حدود 98٪ سولفات مس خالص تشکیل شده است و میتواند حاوی مولکول آب در ساختار خود باشد. سولفات مس بی آب از نظر جرم 39.81 درصد مس و 60.19 درصد سولفات است و به فرم آبی و سولفات مس آبدار دارای 47/25 درصد مس، 47/38 درصد سولفات (12.82 درصد گوگرد) و 36/6 درصد آب می باشد. از لحاظ اندازه، چهار نوع کریستال بر اساس کاربرد آن ارائه می شود: کریستال های بزرگ (10 الی40 میلی متر)، کریستال های کوچک (2 الی10 میلی متر)، کریستال های برفی (کمتر از 2 میلی متر) و پودر بادگیر (کمتر از 0.15 میلی متر)
مس به طور طبیعی در محیط یافت می شود. این منابع طبیعی ممکن است شامل معدن، صنایع گوناگون، مواد و مصالح باشد. مس عمدتا در سطح خاک جمع می شود، جایی که محکم به آن می چسبد و حفظ می گردد. سولفات مس به راحتی در آب حل می شود و می تواند به رسوبات مختلف متصل شود. مس توسط گیاهان نیز مصرف می شود زیرا یک ماده معدنی اساسی است. مس بسیار زیاد می تواند برای گیاهان سمی باشد زیرا باعث مهار فتوسنتز می شود.
کاربرد سولفات مس به عنوان آفت کش در کشاورزی
سولفات مس به عنوان قارچ کش، جلبک کش، قاتل ریشه و علف کش در هر دو بخش کشاورزی و غیر کشاورزی استفاده می شود. همچنین از این ماده به عنوان ضد میکروب و ضد قارچ استفاده می شود. بعضی از محصولات حاوی سولفات مس همچنین می توانند در محصولات آلی کشاورزی نیز استفاده شوند. از سولفات مس در کشاورزی به منظور کنترل بیماری های ویروسی-باکتریایی و قارچی محصولات کشاورزی استفاده می گردد. محصولات حاوی این ماده ارزشمند می توانند در درمان و پیشگیری از لکه های برگ های گیاهان گوناگون، بروز آفات گوناگون در گیاهان و آفات میوه هایی از جمله سیب که باعث بروز زائده هایی بر روی پوست آن می شود، موثر باشند. استفاده از محصولات جداگانه حاوی سولفات مس به طور گسترده ای متفاوت است. سولفات مس به عنوان ماده خشک کننده به صورت بدون آب، به عنوان ماده افزودنی کود و مواد غذایی و چندین کاربرد صنعتی از قبیل پارچه، چرم، چوب، باتری، جوهر، نفت، رنگ و فلز مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین به عنوان یک مکمل تغذیه ای حیوانات مصرف می شود.
1. تهیه مخلوط هایی به منظور یک ماده قارچ کش
2. تولید سایر قارچ کش های مسی مانند گرد و غبار آهک مسی، سولفات مس تریبازیک، کاربونا مس و اکسید مس
3. تولید حشره کش ها مانند آرسنیت مس و Paris green
4. کنترل بیماری های قارچی در گیاهان
5. اصلاح کمبود مس در خاک
6. اصلاح کمبود مس در بدن حیوانات
7. محرک رشد خوک های پرواری و جوجه های گوشتی
8. کاربرد سولفات مس به عنوان سمی برای از بین بردن حشرات و حلزون های آفت گیاهان
9. در درمان و تصحیح بذر
10. استریلیزر خاک ، به عنوان مثال ترکیب Cheshunt (ترکیبی از سولفات مس و کربنات آمونیوم) برای جلوگیری از بیماری "میرایی" گوجه فرنگی و سایر سبزیجات.
11. کنترل و جلوگیری از فرسایش سم در گوسفند و گاو
12. نگهدارنده و محافظ برای سازه های چوبی، ساختمان های چوبی و غیره
13. محافظت از پوسته درختان در برابر جوندگانی مانند خرگوش
14. کاربرد سولفات مس به عنوان محافظت در در برابر رشد جلبک در گلدان های گل
1. تخریب رگه های جلبک در مخازن و استخرها
2. جلوگیری از گسترش قارچ های پای ورزشکاران در آب و هوای گرم، به خصوص در استخرها
3. کنترل بیماری بیلهارزیا در کشورهای گرمسیری
4. پیشگیری از بیماری مالاریا از طریق مبارزه با لاروهای پشه
5. ضد عفونی کننده و میکروب کش در برابر عفونت های قارچی
6. کاربرد سولفات مس به عنوان ماده ای اولیه برای تهیه کاتالیزورهای مس مورد استفاده در ساخت محصولات دارویی
1. نگهدارنده در کازئین و چسب های دیگر
2. کاربرد در ترکیب افزودنی های مخصوص چسب ها و چسب های مخصوص کتاب و نیز چسب هایی با هدف به دام انداختن حشرات و حیوانات موذی از جمله موش
3. کاربرد به عنوان افزودنی به چسب های سیلیکاتی برای مقاومت در برابر آب
1. مواد نگهدارنده چوب برای جلوگیری از کرم های چوبی و بروز شکاف در چوب
2. ترکیب گچ برای جلوگیری از عفونت های قارچی، به عنوان مثال برای جلوگیری از شیوع پوسیدگی خشک
3. به عنوان یکی از مواد اولیه بتن، هم به عنوان ماده رنگ آمیزی و هم به عنوان ضد عفونی کننده بتن، به عنوان مثال برای استفاده در استخرهای شنا و اطراف آن
4. کنترل رشد ریشه های درخت در فاضلاب
1. تهیه کاتالیزور جهت استفاده در بسیاری از صنایع
2. تصفیه گازها، به عنوان مثال حذف کلرید هیدروژن و سولفید هیدروژن از گازها
3. تصفیه محلول های سولفات روی
4. منبع سایر ترکیبات مس مانند سیلیکات کربنات مس / آرسنیت / استروسنیت / رزینات / استئارات / ترشات / اولاتات نفتات / کرومات / کلرات / آلژینات / فلوراید / هیدروکسید / اکسید مایع / کلرید / سیانید و ترکیبات جامد
1. الکترولیت در تصفیه مس
2. الکترولیت در آبکاری مس و الکترو سازند
3. ساخت الکترولیت ترکیبات حجیم، به عنوان مثال اکسید حجیم
4. به عنوان سازنده الکترودها و الکترولیت ها در باتری ها
5. الکترولیت در ساخت پودر مس
6. الکترولیت در آبکاری و آندایزینگ آلومینیوم
7. در ساختار سیم فولادی با روکش مس
8. در ساخت سیم های مسی
9.تهیه بستری مناسب برای مشخص کردن ترکیبات آهن و فولاد
1. تهیه ترکیبات مس برای پارچه های مقاوم
2. چاپ کالیکو
3. تولید رنگهای آنیلین سیاه و دیازو برای رنگ آمیزی
4. افزایش ثبات رنگ ها
5. کاتالیزور در ساخت اترهای سلولزی و استیل شدن سلولز
1. تهیه کاتالیزورهای مورد استفاده در صنایع نفت و لاستیک سازی
2. تهیه کلرید حجیم در تصفیه بوتادین و جداسازی مشتقات استیلن مورد استفاده
3. تهیه کاتالیزورهای مورد استفاده در لاتکس کلرزنی
4. تصفیه روغن های نفتی
1. کاربرد در فرایند قلمزنی و حکاکی
2. مواد لازم برای جوهرهای مورد استفاده در چاپخانه ها
1. به عنوان معرف فلوتاسیون در غلظت سنگ معدن، به عنوان مثال مخلوط روی
2. ماده ای اولیه برای ساخت نفتین مس و سایر ترکیبات مس برای استفاده در رنگ های ضد رسوب
1. در رنگ کردن شیشه
2. در تهیه سیمان و گچ رنگی
3. در رنگ آمیزی کالاهای سرامیکی
4. مورد استفاده به منظور تغییر رنگ فلز، به عنوان مثال تیره کردن روی و رنگ آمیزی آلومینیوم
1. به عنوان معرف در صنایع رنگ آمیزی
2. به عنوان كاتالیزور یا مواد اولیه برای تهیه كلیست های مس، به عنوان مثال تهیه فنل ها از ترکیبات دیاگو و تهیه رنگ های فتالوسیانین
1. در رنگ آمیزی چرم و محصولات چرمی
2. در فرایندهای برنزه سازی
1. کارهای تحلیلی آزمایشگاهی
2. یکی از مواد لازم برای تهیه پودر لباسشویی
3. از مواد به کار برده شده در رنگرزی مو و شاخ
4. از مواد لازم برای رنگ موها از جنس فنیلن دی آمین یا پیروگلول
5. در تهیه کلروفیل به عنوان رنگ خوراکی
6. ایجاد رنگ سبز در آتش بازی ها
7. به عنوان فعال ساز در تهیه کربن های فعال
8. به عنوان نگهدارنده خمیر چوب
9. دارای کاربرد در تمیز کردن برس های کربنی
10. مورد استفاده برای حفظ نمونه های گیاهان در رنگ های طبیعی آن ها
11. در کاغذ بسته بندی میوه ها برای جلوگیری از فاسد شدن آن ها
محصولاتی که حاوی سولفات مس هستند می توانند مایعات، غبارها یا کریستال ها باشند. ده ها محصول فعال حاوی سولفات مس در ایران وجود دارد. برخی از این موارد برای استفاده در کشاورزی ارگانیک برای دفع آفات تایید شده است. بسته به کاربرد های سولفات مس یا کات کبود که پیشتر ذکر شد می توانید با توجه به نیاز خود این ماده را تهیه نمایید. پس از خرید دستورالعمل های الصاق شده به روی برچسب محصول سولفات مس را مطالعه کنید و برای جلوگیری از مسمومیت اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت بروز هرگونه مشکل، حتماً دستورالعمل کمک های اولیه در برچسب محصول را با دقت دنبال کنید. علائم درج شده بر روی سولفات مس ممکن است از "احتیاط" تا "خطر" متفاوت باشند که نشان دهنده سمیت ترکیبی از ماده فعال و سایر مواد موجود در محصول است.
برای اطلاع از آخرین قیمت سولفات مس (کات کبود) با کارشناسان ما در شرکت آترین فرازان آوین تماس حاصل فرمایید.