موز بزرگترین گیاه گلدار علفی جهان
موز، میوه ای برای هر گروه سنی
درخت موز در واقع بزرگترین گیاه گلدار علفی در جهان است که به طور متوسط 20 تا 25 فوت ارتفاع دارد. انواع مختلفی از شکل و اندازه موز وجود دارد. مشخص شده است که موز از نظر علمی و سنتی دارای خواص درمانی است. به عنوان یک رژیم غذایی، موز منبع غنی از کربوهیدرات و یکی از میوه های بسیار دوست داشتنی و پر فروش در سراسر جهان است.
موز از گیاهان متعلق به جنس Musa است که دارای توزیع گسترده ای در سراسر جهان بویژه در مناطق گرمسیری است. این میوه بومی کشورهای هند، استرالیا، آمریکا، اروپا، چین و کشورهای آسیای جنوبی است. رنگ این میوه به رنگ سبز، زرد، قهوه ای یا قرمز است. درختان این میوه، می توانند در طیف گسترده ای از خاک رشد کنند و به دلیل قیمت پایین و ارزش غذایی مغذی، میوه بسیار محبوبی است.
مصرف موز برای هر گروه سنی مناسب است و به همین دلیل یکی از مهمترین محصولات غذایی جهان است. هندوستان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان موز در جهان است. این گیاه در بین هندوها به عنوان سمبل باروری شناخته می شود. محصولات فرآوری شده از این میوه مانند چیپس، پوره، مربا، ژله، آب میوه، شراب و حلوا است. پوست این درخت، برای ساخت وسایلی مانند کیف، گلدان و غیره استفاده می شود.
درخت موز در حدود 120 کشور جهان رشد می کند. کل تولید سالانه جهانی این میوه، 86 میلیون تن است. هند با تولید سالانه حدود 14.2 میلیون تن در جهان در تولید این میوه پیشرو است. سایر تولید کنندگان برجسته این میوه ی با ارزش عبارتند از: برزیل، اکوادور، چین، فیلیپین، اندونزی، کاستاریکا، مکزیک، تایلند و کلمبیا است.
میوه ای برای هر سن و سال
روش کاشت موز
روش کاشت موز بر اساس روش دو خط پاتا (Pata) انجام می شود. در این روش فاصله بین دو خط 0.90 تا 1.20 متر است. فاصله ی گیاه تا گیاه بعدی 1.2 تا 2 متر است. با توجه به این فاصله، هزینه آبیاری قطره ای کاهش می یابد. تحقیقات اخیراً نشان می دهد که با نگه داشتن فاصله کاشت در 1.8*1.8 متر، این میوه با کیفیت خوب و یکدسته حاصل می شود.
کاشت گودال معمولاً در سیستم کشت باغ موز انجام می شود. به طور معمول اندازه گودال مورد نیاز 5/. متر است. چاله های آماده شده برای کشت، به مدت 15-20 روز در معرض تابش خورشیدی بایستی قرار بگیرند تا تمامی حشرات، بیماری های ناشی از خاک و هوادهی، قبل از پر کردن دوباره با خاک از بین برود. در خاک های قلیایی شور که pH بالاتر از 8 است ، مخلوط گودال با ترکیب مواد آلی و آهک بایستی اصلاح می شود. نهال ها و پا جوش این گیاه در مرکز گودال کاشته می شوند و خاک در اطراف آن جمع می شود. خاک اطراف گیاه به آرامی فشرده می شود. از کاشت عمیق این گیاه بایستی اجتناب شود و مزرعه بلافاصله پس از کاشت تمام درختان آبیاری می شود. ریشه و پاجوش قبل از کاشت در محل اصلی، در محلول 5/0٪ مونوکروتوفوس و باوستیستین (1/0٪) قرار می گیرد. به این دلیل که ممکن است پاجوش های درخت موز به بعضی از عوامل بیماری زا و نماتد آلوده باشند. این روش کاشت، به دلیل سن متفاوت و اندازه پاجوش، محصول دهی از آنها یکنواخت نیست و برداشت این میوه، طولانی تر می شود. بنابراین، کشت کلونال در شرایط آزمایشگاهی، یعنی کشت بافت گیاهان برای کاشت موز توصیه می شود. چرا که این کاشت سالم، عاری از بیماری و رشد میوه ی این درختان یکنواخت است.
گل این گیاه
گونه های کشت شده موز
از نظر تجاری، موز به انواع میوه، انواع دسر و آشپزی طبقه بندی می شوند. انواع آشپزی آنها دارای میوه های نشاسته ای است. ارقام مهم شامل کوتوله کاوندیش، روبوستا، مونتان، پووان، نندران، موز سرخ، نیالی، صفد ولچی، بصری، آرداپوری، رستلی، کارپوروالی، کارتالی،گراند ناین و غیره است. نوع میوه ی آن نسبت به سایر ارقام دیگر زرد یکنواخت با ماندگاری و کیفیت بهتری است.
کوددهی و ریز مغذی های درخت موز
موز به مقادیر زیادی مواد مغذی احتیاج دارد، که غالباً بخشی از آنها توسط خاک تأمین می شود. نیاز به مواد مغذی با توجه به نوع خاک و کشور متفاوت است. این مواد عبارت از کود دامی (FYM)، پتاسیم(K)، فسفر (P) و نیتروژن(N) است. به طور سنتی کشاورزان بیشتر از اوره و کمتر از فسفر و پتاس استفاده می کنند. اوره در سه یا چهار دوز تقسیم و استفاده می شود. سوپر فسفات منبع اصلی فسفر این گیاه را تشکیل می دهد. البته در خاکهای اسیدی، سوپر فسفات سه گانه یا فسفات دی آمونیوم توصیه می شود. فسفر در زمان كاشت در دوز منفرد استفاده می شود و مقدار P2O5 به نوع خاك بستگی دارد و بین 20 تا 40 گرم متغیر است.
نوع سبز آن
پتاسیم به دلیل نقش آن در عملکردهای حیاتی، در کاشت درختان موز ضروری است. این عنصر ذخیره نمی شود و در دسترس بودن آن تحت تاثیر دما است. بنابراین تأمین این عنصر به طور مداوم در مرحله پرشدن این میوه لازم است. مصرف آن در دو بخش، در طول فاز رویشی و بخش میوه دهی توصیه می شود. تاثیر کلسیم از طریق اثر متقابل آن با N ، P و K در خاکهای اسیدی با از استفاده از دولومیت (Mg2CO3) و سنگ آهک (CaCO3) به عنوان اصلاح خاک در باغات این میوه متداول است. بنابراین برای تولید میوه های مغذی غنی از پتاسیم، موز به کمی خاک اسیدی احتیاج دارد. pH خاک بایستی در حدود 6-7 باشد. اگر خاک قلیایی باشد، مخلوط گوگرد برای کاهش pH ایده ی مناسبی است. استفاده از مواد ترکیبی(ZnSo40.5٪)، (FeSo4 0.2٪)،(CuSo4 0.2٪ )،(H3Bo3 0.1٪) در 3 و 7 ماه بعد از کاشت درختان موز، به افزایش عملکرد و کیفیت میوه این درختان کمک می کند.
آبیاری درختان موز
موز یک گیاه همیشه سبز و دارای ریشه های کم عمق است. در نتیجه به مقدار زیادی آب برای افزایش باروری نیاز دارد. نیاز این گیاه به آب، 1800 - 2000 میلی متر در سال است. در زمستان، آبیاری در فواصل 7-8 روز انجام می شود، در حالی که در تابستان باید با فاصله 4 تا 5 روز آبیاری صورت بگیرد.
درخت موز در گلدان
رشد درخت موز در گلدان به دلیل کمبود فضا یا آب و هوای سرد آسان است. یک درخت موز میوه هایی را در گلدان به طور پراکنده به بار می آورد. بسیاری از گونه های این گیاه، تبدیل به گیاهان خانگی عالی می شوند که نیازی به مراقبت زیادی ندارند و خیلی سریع رشد می کنند.
انواع درختان موز کوتوله می توانند بین 2 تا 4 متر رشد کنند. در حالی که درختان معمولی این گیاه می توانند تا 15 متر نیز رشد کنند. انواع گونه های کوتوله ی این درخت را می توانید در داخل خانه پرورش دهید.
درختان موز در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان رشد می کنند و به همین دلیل آنها عاشق آفتاب، گرما و رطوبت کامل هستند. اگر این درخت را در گلدان پرورش می دهید، بایستی آن را در محلی نگه دارید که اکثر روز نور خورشید را دریافت کند اما ترجیحاً از باد در امان باشد. خاک شنی که سرشار از مواد آلی و کمپوست است، گزینه ی خوبی برای خاک این گیاه در گلدان است.
درخت موز عاشق رطوبت است. به طور مرتب و عمیق آن را آبیاری کنید. در تابستان، هر روز گلدان را آبیاری کنید. ممکن است حتی در هوای بسیار گرم، دو بار در روز به آب احتیاج داشته باشد. خاک برای رشد این گیاه بایستی به طور یکنواخت مرطوب نگه داشته شود. در فصل زمستان آب دهی را کاهش دهید.
گیاه موز سطح رطوبت بالای 50٪ را ترجیح می دهد. برای افزایش رطوبت اطراف گلدان، گیاه را روی یک لایه سنگریزه در یک سینی پر از آب قرار دهید. وقتی دما به زیر 50 درجه فارنهایت پایین آمد، این گیاه رشد خود را متوقف می کند و نیازی به آبیاری و کوددهی نیست. قبل از شروع زمستان، مالچ سنگین را انجام دهید و برگها را هرس کنید و تا بهار و گرم شدن هوا، گلدان را در یک اتاق گرم و روشن قرار دهید.
آپدیت 1400/02/07(این مقاله به مرور کامل خواهد شد)